Uwagi WIR do Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020

W ramach prowadzonych konsultacji społecznych w dniu 2 grudnia złożyliśmy uwagi do projektu Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020.

Poniżej prezentujemy pełną wersję uwag. Jak łatwo zauważyć, nie wszystkie uwagi dotyczą ruchu rowerowego. Część z nich jest autorstwa innych organizacji, czy instytucji, które uczestniczyły w pracach zespołu roboczego ds. zrównoważonego rozwoju - w którym również byliśmy. Z uwagi na limit znaków w formularzu, część z uwag została skrócona, co jednak nie miało większego wpływu na zawartość merytoryczną.

Radek Lesisz

Uwagi do RPO WD 2014-2020 (wersja z 28.10.2013r.)

Uwagi generalne (s.1-243)
Zapewnienie zrównoważonego rozwoju w RPO wymaga:

• wprowadzenia do wszystkich osi przeciwdziałania utracie bioróżnorodności i i zmianom klimatu oraz innych prośrodowiskowych, ekoinnowacyjnych rozwiązań, w tym koedukacji;
• wprowadzenia kryteriów prośrodowiskowych we wszystkich osiach;
• wprowadzenia kryteriów formalnych (dopuszczających) dot. efektywnego wykorzystania zasobów naturalnych, w tym efektywności energetycznej;
• wprowadzenia dla projektów infrastrukturalnych kryterium nie degradowania środowiska;
• zaplanowania adekwatnych do wyzwań środowiskowych alokacji środków na osie i działania, typy projektów i kategorie interwencji funduszy UE;
• zaprojektowania wskaźników produktu i rezultatu, w tym rezultatu strategicznego mierzących faktyczne wdrażanie zasady zrównoważonego rozwoju na poziomie wszystkich osi priorytetowych, działań i poszczególnych przedsięwzięć;
• zbilansowania RPO i poszczególnych osi tak, by były co najmniej neutralne dla klimatu i bioróżnorodności.

Uzasadnienie:
Zasady zrównoważonego rozwoju jako zasady horyzontalne powinny być realizowane w całym RPO. Kwestie prośrodowiskowe, w tym dotyczące zapobieganiu zmianom klimatu - zgodnie z celami prośrodowiskowymi strategii Europa 2020 powinny być traktowane priorytetowo i horyzontalnie - w każdej osi i działaniu RPO. Wprowadzenie zasad zrównoważonego rozwoju w RPO wymaga powiązania sfery deklarytywnej dokumentu z merytorycznymi zapisami RPO, w tym odnoszącymi się do inżynierii RPO i alokacji środków.

Uwaga (s.18-85)
W "Diagnozie wyzwań, potrzeb i potencjałów obszarów/sektorów objętych programem" zauważamy niepokojący brak informacji o ruchu rowerowym - jego potencjale, wyzwaniach i problemach, w obszarach takich jak:

Transport (s.47 i 50) – brak odniesienia do istniejącej sieci tras rowerowych, rosnącego ruchu rowerowego w miastach oraz jego potencjale i potrzebach. Wg badań z 2010 roku we Wrocławiu ruch rowerowy stanowił 3,6% wszystkich podróży niepieszych, zaś zgodnie z przyjętą Polityką Rowerową Wrocławia, do 2015 roku udział ten ma wynieść 10%, zaś w 2020 roku 15%. Sieć tras rowerowych we Wrocławiu wynosi prawie 200 km. Praktycznie każde większe miasto na Dolnym Śląsku posiada drogową infrastrukturę rowerową. Mając na uwadze rosnące wskaźniki motoryzacji, wytyczne unijne odnośnie redukcji emisji gazów cieplarnianych, czy też rosnące ceny paliwa, należy zaznaczyć w Diagnozie potencjał jaki stanowi ruch rowerowy – zarówno samodzielnie (w miastach), jak i w połączeniu ze środkami komunikacji zbiorowej (na dłuższych dystansach). Warto zauważyć, że w niektórych wysoko rozwiniętych krajach Europy Zachodniej ruch rowerowy w miastach stanowi od kilkunastu do nawet 50% podróży. Można tam zatem mówić o rowerze jako głównym, nie zaś alternatywnym, środku transportu.

Gospodarka niskoemisyjna (s.28 i 37) – brak odniesienia do bardzo ważnej dziedziny jakim jest transport. Choć sektor ten nie jest objęty obecnie systemem ETS, to należy zauważyć, że jest on odpowiedzialny za ok. 15-20% emisji CO2, głównie za sprawą samochodów osobowych. Jednym ze sposobów na obniżenie emisji z tego sektora, a także na zwiększenie efektywności energetycznej, jest zastępowanie indywidualnego transportu samochodowego alternatywami: nisko- i zero-emisyjnymi. Potencjał i wyzwania dla tego obszaru są znaczne, zero-emisyjny ruch rowerowy odgrywa zaś tutaj bardzo istotną rolę.

Środowisko i zasoby (s.41 i 46) – brak informacji o istniejących licznych rowerowych trasach turystycznych: lokalnych, ponadregionalnych i międzynarodowych (np. EuroVelo 9 i Szlak Odry) stanowiących osie rozwoju turystyki rowerowej na Dolnym Śląsku. Wyzwaniem dla rozwoju turystyki rowerowej jest stworzenie oraz wdrożenie strategii rozwoju spójnej sieci tras i systemu ich znakowania.

Uzasadnienie:
Powyższe uwagi są całkowicie spójne z celem głównym RPO, który został określony jako:
Wzrost konkurencyjności Dolnego Śląska zapewniający poprawę poziomu życia jego mieszkańców przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju (s.85 i 86).

Uwaga (s.86)
Dodatnie do opisu Osi priorytetowej – Gospodarka niskoemisyjna:
"Zrównoważenie popytu na energię przy jednoczesnym spełnieniu wymogów dotyczących ochrony środowiska będzie możliwe jedynie poprzez"
wyrażenia:
"Zwiększenie wykorzystania zero- i nisko-emisyjnych środków transportu".

Uzasadnienie:
Uspójnienie uwag z wcześniejszymi propozycjami.

Oś priorytetowa 1 - Przedsiębiorstwa i innowacje

Uwaga (s.98-107)
Wnosimy o uwzględnienie w gronie potencjalnych beneficjentów i grup docelowych w priorytetach: Wzmacnianie potencjału B+R jednostek naukowych (PI 1.1), Innowacyjne przedsiębiorstwa(PI 1.2) , Rozwój przedsiębiorczości (PI 3.1) organizacji pozarządowych, a także konsorcjów organizacji pozarządowych z jednostkami naukowymi lub spółkami celowymi tworzonymi przez jednostki naukowe lub szkołami wyższymi lub podmiotami leczniczymi lub jednostkami badawczo-naukowymi.

Uzasadnienie:
Na Dolnym Śląsku działa około 60 organizacji pozarządowych, których przedmiotem działalności statutowej są badania i rozwój – wspomaganie rozwoju techniki, wynalazczości i innowacyjności, rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych w gospodarce. Część z nich prowadzi regularną działalność badawczą i kształci w obszarach związanych z przemysłem.

Uważamy, że organizacje pozarządowe mogą wdrażać innowacje na równi z innymi podmiotami. Istnieje wiele organizacji pozarządowych na polu nauki, które mają istotny dorobek, a także inne organizacje, które mogą skorzystać na powiązaniu ich działań z nauką. Uwzględnianie organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą (które posiadają status przedsiębiorcy), a pomijanie tych, które tej działalności nie prowadzą (gdyż np. prowadzą działalność pożytku publicznego) byłoby niezrozumiałe i może naruszać zasadę równości.

Priorytet inwestycyjny: Rozwój produktów i usług w MŚP (PI 3.3)

Uwaga (s.107)
Do kierunków wsparcia:
"Wsparcie obejmować będzie również […] wprowadzanie procesów ułatwiających optymalizację wykorzystania zasobów przedsiębiorstwa za pomocą rozwiązań informatycznych oraz zakup i wdrożenie rozwiązań o charakterze technicznym i informatycznym"
dodać wyrażenie:
"wprowadzanie systemów wspierających nisko- i zero-emisyjne formy transportu, w tym mobilność pracowników".

Uzasadnienie:
Zakup rowerów służbowych, transport towarów za pomocą rowerów z napędem elektrycznym, organizacja transportu zbiorowego, lepsze wykorzystanie wspólnych dojazdów, systemy car-sharing, itp., to sposoby na obniżenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw idące w parze z celami redukcji emisji CO2 zapisanymi w strategii Europa 2020.

Oś priorytetowa 3 – Gospodarka niskoemisyjna (s.116)

Uwaga (s.116)
W opisie celu osi dodać odniesienie do transportu nisko- i zero-emisyjnego:
"wdrażanie mobilności nisko- i zero-emisyjnej jako szansa na oszczędności, zwiększenie efektywności energetycznej i redukcji emisji CO2".

Uzasadnienie:
Sektor transportu jest odpowiedzialny za ok. 15-20% emisji CO2. Mówiąc o gospodarce niskoemisyjnej nie sposób pominąć jej podstawowej funkcji – transportu, na którym opiera się dziś rozwój gospodarczy. Zauważają to autorzy projektu RPO (s. 116): "Duże znaczenie dla zmniejszenia emisyjności gospodarki będą miały także działania podejmowane w zakresie „czystego” transportu i komunikacji publicznej". Należy w tym miejscu podkreślić, iż działania związane z rozwojem nisko- i zero-emisyjnego transportu przynoszą korzyści w postaci oszczędności energii (paliwo spalane w silnikach jest przykładem wielkiego marnotrawstwa), a także redukcji CO2.

Priorytet inwestycyjny: Produkcja i dystrybucja energii ze źródeł odnawialnych (PI 4.1)

Uwaga (s.117)
Potencjalni beneficjenci i grupy docelowe dodać: przedsiębiorstwa sektora ekonomii społecznej.

Uzasadnienie:
Umożliwienie wspierania spółdzielni socjalnych itp. w prowadzeniu działalności w tym sektorze.

Uwaga (s. 117 – 119)
W preferencjach dla OZE wykreślić projekty z zakresu "energetyki wodnej" zamiast tego wpisać  "projekty odnoszące się do rzeczywistego lokalnego potencjał i stosujące najlepsze dostępne technologie OZE”.

W preferencjach dla OZE  dopisać  "mikroinstalacje OZE - w zakresie energii elektrycznej poniżej 40 kW, w zakresie energii cieplnej do 120 kW".

Uzasadnienie:
Preferencja dla energetyki wodnej nie posiada znaczących argumentów, co więcej elektrownie wodne mogą ograniczać bioróżnoroność rzek. Rozwój mikroinstalacji zwiększa produkcję energii z OZE, udział obywateli w produkcji energii (prosumpcję) i stabilność systemu.  Środki publiczne powinny przede wszystkim wspierać małe instalacje , gdyż na etapie wdrożenia i rozwoju prosumpcji energii wymagają one bardziej wsparcia niż bieżąco bardziej efektywne instalacje o większej mocy.  

Priorytet inwestycyjny: Wdrażanie strategii niskoemisyjnych (PI 4.5)

Uwaga (s.123)
Wnosimy o wydzielenie osobnego priorytetu „Transport nisko- i zero-emisyjny” oraz wykreślenie z kierunków wsparcia tego priorytetu inwestycji związanych z energooszczędnym oświetleniem miejskim, zastosowaniem systemów zarządzania ruchem i energią, czy budownictwem pasywnym. Priorytet ten powinien obejmować wsparciem projekty stymulujące rozwój niskoemisyjnych form transportu zbiorowego oraz zero-emisyjnej komunikacji rowerowej, między innymi: opracowywanie planów mobilności zero-emisyjnej, systemy rowerów publicznych, systemy transportu towarów za pomocą rowerów, trasy rowerowe, parkingi i przechowalnie rowerowe, parkingi B+R, projekty zwiększające dostępność rowerem węzłów przesiadkowych, wsparcie dla przedsiębiorstw i jst przy wdrażaniu systemów zachęt korzystania z rowerów przez pracowników.

Uzasadnienie:
Uważamy, iż tak ważny na Dolnym Śląsku i pełen niewykorzystanego potencjału sektor jak transport nisko- i zero-emisyjny powinien posiadać wydzielony priorytet, nie zaś konkurować, jak ma to miejsce obecnie, z budownictwem pasywnym.

W wypadku nie uwzględnienia tego postulatu, kolejna uwaga (s.124) pozostaje podtrzymana.

Uwaga (s.124)
W określeniu kierunków wsparcia:
Wyrażenie: „wsparciem objęte będą m.in. […]ścieżki rowerowe”
zmienić na:
„wsparciem objęte będą projekty stymulujące rozwój zero-emisyjnej komunikacji rowerowej, między innymi: opracowywanie planów mobilności zero-emisyjnej, systemy rowerów publicznych, systemy transportu towarów za pomocą rowerów, trasy rowerowe, parkingi i przechowalnie rowerowe, parkingi B+R, projekty zwiększające dostępność rowerem węzłów przesiadkowych, wsparcie dla przedsiębiorstw i jst przy wdrażaniu systemów zachęt korzystania z rowerów przez pracowników.”

Uzasadnienie:
W naszym mniemaniu należy wskazać i rozszerzyć wachlarz możliwości wspierania projektów ukierunkowanych na rozwój zero-emisyjnej komunikacji rowerowej. Określenie odnoszące się do tej kwestii, zapisane w projekcie RPO: „ścieżki rowerowe” nie wyczerpuje potencjału i potrzeb w tym zakresie. Ponadto zauważamy konieczność otwarcia RPO na projekty wychodzące poza budowę dróg rowerowych, a wspierających rozwój tej formy transportu.

Uwaga (s.124)
W określeniu kierunków wsparcia:
„[ograniczenie] ruchu drogowego w centrach miast”
zmienić na:
„indywidualnego ruchu zmotoryzowanego”.

Uzasadnienie:
Należy precyzyjnie sformułować wskazanie zagrożenia (nawet jeśli linie demarkacyjne tego nie praktykują). W pojęciu ruch drogowy mieści się także ruch rowerowy, czy komunikacja zbiorowa. W zamiarze autorów jest jednakże ograniczanie ruchu wysokoemisyjnego: zmotoryzowanego, indywidualnego, jak się domyślamy.

Uwaga (s.124)
Potencjalni beneficjenci i grupy docelowe dodać: „przedsiębiorstwa sektora ekonomii społecznej”.

Uzasadnienie:
Umożliwienie wspierania spółdzielni socjalnych itp. w prowadzeniu działalności w tym sektorze.

Uwaga (s.124)
W preferencjach dopisać: „Preferowane będą projekty multimodalne, uwzględniające połączenie różnych nisko- i zero-emisyjnych i środków transportu, np. kolei i komunikacji zbiorowej, kolei i roweru, etc.”

Uzasadnienie:
Uwaga celem uzyskania jak największej efektywności energetycznej w projektach nakierowanych na sektor transportu – synergia uzyskana z połączenia niskoemisyjnej komunikacji zbiorowej i zero emisyjnej komunikacji rowerowej jest działaniem niskokosztowym, a zarazem przynoszącym korzyści znacznie dalej sięgające, niż by to miało miejsce w projektach wspierających tylko jedną formę transportu.

Uwaga (s.127)
W kierunkach  wsparcia wysokosprawnej kogeneracji  należy poszerzyć zakres o wsparcie trigeneracji - czyli zintegrowanej produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu.

Uzasadnienie:
W związku ze zwiększaniem izolacyjności budynków i z ociepleniem klimatu rośnie zapotrzebowanie na chłodzenie. Trigerenracja jest efektywną metodą dostarczania chłodu.

Uwaga (s.128)
W preferencjach wsparcia wysokosprawnej kogeneracji przy projektach zakładających wykorzystanie OZE wykluczyć współspalanie biomasy z węglem.

Uzasadnienie:
Współspalanie biomasy z węglem jest nieefektywnym i wątpliwym technologicznie rozwiązaniem - w wielu przypadkach jest ono również negatywnie oddziaływujące na lokalne rynki drewna.

Oś priorytetowa 4 - Środowisko i zasoby
Priorytet inwestycyjny: Ochrona i udostępnianie zasobów przyrodniczych i kulturowych (PI 6.3 i PI 6.4)

Uwaga (s.132)
W preferencjach dotyczących gospodarki odpadami dodać projekty wykorzystujące technologie niskoenergetyczne oraz zgodne z hierarchią postępowania z odpadami. Celowym też jest dodać w preferencjach / bądź w kierunkach wsparcia zapis dotyczący istniejących RIPOK-ów, zamiast tworzenia nowych.

Uzasadnienie:
W obliczu konieczności zapewnienia wysokiej efektywności gospodarki należy stosować technologie efektywne energetycznie np. ograniczać energochłonne dosuszanie odpadów. Z kolei konieczność postępowania zgodnego z hierarchią postępowania z odpadami (czyli po pierwsze ograniczanie odpadów i ponowne użytkowanie, dopiero potem recykling i dalej odzysk) wynika z przepisów UE i jest sensownym podejściem znacząco ograniczającym powstawanie odpadów. Przy wspieraniu RIPOKów należy pamiętać o efektywności i zapewnieniu odpowiedniego strumienia odpadów do istniejących RIPOKów.

Uwaga (s.136-139)
Należy koniecznie rozdzielić priorytet na 2 priorytety oddzielnie dotyczące zasobów przyrodniczych i kulturowych.

Uzasadnienie:
Zapewnienie zachowania bioróżnorodności jest niezbędnym warunkiem zrównoważonego rozwoju. Ranga i potrzeba ochrony bioróżnorodności wynika z jej niezbędności dla zachowania życia ludzi na ziemi, bez którego nie jest możliwy jakikolwiek rozwój gospodarczy czy też społeczny. Połączenie w jednym priorytecie zasobów kulturowych i przyrodniczych  znacząco obniża rangę ochrony przyrody w RPO w porównaniu do poprzedniego okresu 2007-2013 co stoi w sprzeczności z wytycznymi UE.  Nie negując potrzeby ochrony zasobów kultury widzimy konieczność oddzielnego priorytetu dla ochrony przyrody i zapewnienia wydzielonej alokacji środków na ochronę przyrody. Doświadczenia z innych regionów, w których nie wydzielono w latach 2007 -2013 oddzielnych środków na ochronę przyrody, dowodzą, że brak ich wydzielenia powoduje rzeczywiste ograniczenie wsparcia ochrony bioróżnorodności.  Za połączeniem alokacji nie może przemawiać słabe zainteresowanie projektami przyrodniczymi w RPO na Dolnym Śląsku. Analiza porównawcza wskazuje, że podobne  działania dotyczące bioróżnorodności cieszyły się znacznym zainteresowaniem w priorytecie V programu POIŚ - warunkiem zainteresowania jest zapewnienie odpowiednich i adekwatnych warunków aplikowania. Dodatkowo za wydzieleniem odrębnych priorytetów przemawia ich wydzielenie w linii demarkacyjnej - oddzielne priorytety dla kultury PI 6.3 i przyrody PI 6.4.

Uwaga (s.136)
W kierunkach wsparcia:

• przy zapisie o "niezbędnej infrastrukturze" związanej z ochroną przyrody dopisać: "w tym zielonej infrastruktury";
• w zakresie projektów dot. wykorzystania i udostępniania lokalnych zasobów przyrodniczych m.in. na cele przyrodnicze dopisać koniecznie: "o ile wsparcie to właściwie uzasadnione będzie potrzebami ochrony przyrody”;
• opisać w kierunkach wsparcia możliwość wsparcia "planów i programów ochrony przyrody".

Uzasadnienie:

• Zapis dotyczący "zielonej  infrastruktury" (typu korytarze ekologiczne, etc.) jest konieczny z uwagi na to, że pod pojęciem infrastruktury znaczna część wnioskodawców, wbrew standardom UE, rozumie tylko inwestycje wymagające pozwolenia na budowę (a nie np. nasadzenia drzew czy odtwarzania siedlisk w terenach zalewowych);
• przy funkcji turystycznej ważne jest zapewnienie rzeczywistego wpływu na cele ochrony przyrody - np. poprzez sterowanie ruchem turystycznym mającym na celu zmniejszenie atropopresji na tereny przyrodnicze (np. kanalizowanie i strefowanie ruchu);
• planowanie ochrony przyrody, wbrew powierzchownym opiniom o "produkowaniu" kolejnych dokumentów jest niezbędne dla zapewnienia osiągnięcia celów ochrony przyrody (bo bada się tu fakty -rzeczywistość przyrodniczą - a nie opinie jak w innych dokumentach).

Oś priorytetowa 5 - Transport
Priorytet inwestycyjny: Drogowa dostępność transportowa (PI 7.2)

Uwaga (s.141)
Do słów: „W ramach priorytetu realizowane będą przedsięwzięcia”
oraz „Preferowane będą projekty”
dodać:
„pozytywnie oddziaływujące na ruch pieszy i rowerowy; dbające o potrzeby tych użytkowników.”

Uzasadnienie:
Zapis ten jest konieczny, aby realizowane inwestycje wymuszały wykorzystanie efektu synergii: budowa dróg dla samochodów może polepszać także sytuację rowerzystów i pieszych, nie podnosząc przy tym znacząco kosztów inwestycji. Szkody zaś poczynione przez inwestycje dyskryminujące pieszych i rowerzystów celem usprawnień dla ruchu zmotoryzowanego, są znacznie droższe w skutkach (społecznych, środowiskowych, czy zdrowotnych), niż wynika to z prostych rachunków ekonomicznych. Zazwyczaj też tworzenie udogodnień dla pieszych i rowerzystów w ramach „projektów naprawczych” znacznie przewyższa koszty, niż realizacja tych udogodnień w ramach pierwotnej, „szkodzącej” inwestycji. Dlatego należy dołożyć wszelkich starań, aby inwestycje w zmotoryzowany transport drogowy służyły także innym, niechronionym użytkownikom dróg.
Wspieranie ruchu rowerowego i pieszego to w działanie w zgodzie ze wskazaniami Białej Księgi Unii Europejskiej: „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu”, która zakłada zmniejszenie o połowę liczby samochodów o napędzie konwencjonalnym w transporcie miejskim do 2030 r.; eliminacja ich z miast do 2050 r.; osiągnięcie zasadniczo wolnej od emisji CO2 logistyki w dużych ośrodkach miejskich do 2030 r.
Zauważają to też autorzy RPO: "Niezbędnym staje się zatem rozwijanie przyjaznych dla środowiska systemów i środków transportowych poprzez implementowanie nowych technologii, rozwiązań i koncepcji transportu, zaawansowanych technik dążących do poprawy jakości, bezpieczeństwa, komfortu i racjonalności ekonomicznej oraz zwiększania bezpieczeństwa".

Priorytet inwestycyjny: System transportu kolejowego (PI 7.4)

Uwaga (s.143)
Do kierunków wsparcia:
„projekty polegające na budowie, modernizacji oraz rehabilitacji (remontu) infrastruktury liniowej, punktowej (dworce kolejowe, stacje i przystanki kolejowe) oraz towarzyszącej (w tym działania podnoszące bezpieczeństwo i konkurencyjność transportu kolejowego)”
oraz:
„projekty związane z zakupem i modernizacją taboru kolejowego obsługującego połączenia wojewódzkie.”

dopisać (odpowiednio):
"projekty zwiększające dostępność rowerem węzłów przesiadkowych (w tym możliwość bezpiecznego przechowywania roweru), oraz ograniczające bariery kolejowe dla ruchu rowerowego,”
oraz:
„projekty związane zakupem i przystosowaniem taboru do przewozu rowerów oraz osób niepełnosprawnych.”

Uzasadnienie:
Ruch rowerowy jest doskonałym uzupełnieniem luk w dostępności do komunikacji kolejowej. Dzięki rowerem zwiększa się zasięg oddziaływania kolei (rowerzyści skłonni są poświęcać więcej czasu na dotarcie do przystanku niż piesi; przyjmuje się też, że piesi są skłonni dochodzić do 500 m, a rowerzyści dojeżdżać do 2 km do przystanków). Stąd konieczność zadbania o wykorzystanie efektu synergii podczas tworzenia infrastruktury kolejowej. Ważne jest także, aby budowa, czy modernizacja linii/obiektów/taboru kolejowego nie tworzyła nowych / umacniała starych barier dla rozwoju ruchu rowerowego, który jest tutaj sprzymierzeńcem.

Oś priorytetowa 7 – Infrastruktura edukacyjna
Priorytet inwestycyjny: Inwestycje w edukację przedszkolną, podstawową i gimnazjalną (PI 10.4)

Uwaga (s.156)
W dziale: „Potencjalni beneficjenci i grupy docelowe”
dodać: „organizacje pozarządowe”.

Uzasadnienie:
Organizacje pozarządowe zostały pominięte jako potencjalni beneficjenci. Wprawdzie wśród beneficjentów wpisano „organy prowadzące” przedszkola, szkoły itp. jednakże zamyka to drogę do nowych inicjatyw wspieranych i/lub inicjowanych przez NGO. Uwaga ta jest zasadna także dlatego, że jst oraz ich jednostki organizacyjne zostały wymienione także oddzielnie.

Oś Priorytetowa 8 – Rynek pracy

Uwaga (s.171-172)
Wnosimy o uwzględnienie w gronie głównych grup docelowych w priorytecie: Adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian (PI8.9) także organizacji pozarządowych.

Uzasadnienie:
NGO również są formą przedsiębiorczości. Łączą pracę wolontariacką z zarobkową, a także ze spełnianiem pożytecznych zadań dla społeczeństwa, tworzą liczne miejsca pracy i również potrzebują adaptacji do zmian. Szczególnie w perspektywie wygaszania wsparcia funduszy unijnych sektor ten jest zagrożony ogromnym kryzysem. Dzięki projektom EFS powstały tysiące miejsc pracy dla specjalistów - ludzi młodych, którym trzeba pomóc wykorzystać zgromadzone doświadczenia na rzecz przebranżowienia i/lub samozatrudnienia. Należy 1) wykorzystać doświadczenie samych organizacji pozarządowych, które mogą stanowić konkurencję dla komercyjnych przedsiębiorstw w realizacji usług publicznych, 2) przygotować NGO, a także instytucje i służby publiczne do kontraktowanie usług publicznych – przeanalizować możliwości realizacji w wymiarze lokalnym i regionalnym, określić
warunki dla najlepszej jakości tych usług, poprzez system certyfikacji usługobiorców.

Oś Priorytetowa 9 – Włączenie społeczne
Priorytet inwestycyjny: 9.8. Wspieranie gospodarki społecznej

Uwaga (s.184-185)
Wnosimy o uwzględnienie w gronie głównych grup docelowych także organizacji pozarządowych.

Uzasadnienie:
Uważamy, że z uwagi na niejasny charakter wyrażenia "podmioty ekonomii społecznej", należy osobno wymienić organizacje pozarządowe jako podmioty działające w obszarze ekonomii społecznej. Celem działania tych organizacji jest bowiem spełnianie istotnych społecznie zadań, lecz także tworzą one miejsca pracy i walnie przyczyniają się do aktywizacji zawodowej. Także w odniesieniu do opisanych w pkt.2 wyzwań stojących przed organizacjami pozarządowymi i ich pracownikami, należy ukierunkować działania w ramach priorytetu na tworzenie i/lub wspieranie trwałych miejsc pracy w tym sektorze.

Uwaga (s. 185)
W wierszu: Preferencje dopisanie do: „realizowane w partnerstwie z LGD” wyrazów: „i/lub NGO”.

Uzasadnienie:
Wydaje się oczywiste, ze powinny być wspierane inicjatywy realizowane w partnerstwie organizacji społecznych, nie tylko partnerstwa z udziałem LGD.

Uwaga (s. 185)
Do preferencji dopisać: Preferowane będą projekty realizujące zasadę zrównoważonego rozwoju.

Uzasadnienie:
Uwypuklenie celu głównego RPO ("Wzrost konkurencyjności Dolnego Śląska zapewniający poprawę poziomu życia jego mieszkańców przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju") pozwoli ukierunkować wsparcie dla inicjatyw.

Oś Priorytetowa 10 – Edukacja (s.188)
Priorytet inwestycyjny: Zapewnienie jakości i równego dostępu do edukacji przedszkolnej, podstawowej i gimnazjalnej ( PI 10.1)

Uwagi (s. 189 i 190)
Do kierunków wsparcia (s.189) dopisać:
„Ważnym elementem wsparcia będą również dodatkowe zajęcia rozwijające aktywność ruchową,”
oraz
„Wsparcie ukierunkowane będzie na promocję aktywności ruchowej i zdrowotnej wśród uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych.”

Do preferencji (s.190) dopisać:
„W ramach edukacji podstawowej i gimnazjalnej preferowane będą projekty ukierunkowane na rozwój aktywności ruchowej.”

Uzasadnienie:
Z badań wynika, iż 29 % polskich 11-latków ma nadwagę, a wśród 13-latków jest niewiele lepiej, bo na otyłość cierpi co czwarty z nich. Zajęcia wychowania fizycznego w szkole są niewystarczające, stąd konieczność prowadzenia dodatkowych zajęć rozwijających aktywność ruchową – najlepszy sposób na uniknięcie problemów z nadwagą u dzieci i nastolatków.

Priorytet inwestycyjny: Zapewnienie jakości i równego dostępu do kształcenia ponadgimnazjalnego (PI 10.1)

Uwaga (s.192)
W wierszu: Preferencje – dopisanie punktu: „realizowane w partnerstwie szkół z organizacjami pozarządowymi”.

Uzasadnienie:
Projekty mające na celu podniesienie kompetencji nauczycieli oraz działania na rzecz podniesienia jakości i atrakcyjności szkolnictwa są obecnie często inicjowane przez organizacje pozarządowe. Dotyczy to także oferty zajęć dotyczących kompetencji kluczowych, szczególnie kompetencji społecznych i obywatelskich, a także nauki języków obcych (NGO często realizują projekty międzynarodowe). Poza tym projekty partnerskie dają efekt synergii i dlatego powinny być preferowane.

Priorytet inwestycyjny: Poprawa dostępności i wspieranie uczenia się przez całe życie (PI 10.3)

Uwaga (s.194)
Do kierunków wsparcia dodać także wsparcie dotyczące pozostałych 6 kompetencji kluczowych, nie tylko języków obcych oraz technologii informacyjno- komunikacyjnych, jak wpisano obecnie.

Uzasadnienie:
Proponowane obecnie wsparcie nie jest zgodne z tytułem oraz ideą priorytetu - wspieranie uczenia się przez całe życie. Idea life long learning ma na celu wspieranie u osób dorosłych  rozwoju kompetencji kluczowych, które nie zawężają się jedynie do porozumiewania się w j. obcych oraz kompetencji w zakresie TIK, jak zaproponowano w projekcie RPO WD 2014-2020.
Zgodnie z zaleceniami Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18.12.2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) wspierane powinno być 8 kompetencji kluczowych. Są to:

1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
2) porozumiewanie się w językach obcych;
3) kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne;
4) kompetencje informatyczne;
5) umiejętność uczenia się;
6) kompetencje społeczne i obywatelskie;
7) inicjatywność i przedsiębiorczość;
8) świadomość i ekspresja kulturalna.

Kompetencje te uważane są za jednakowo ważne, ponieważ każda z nich może przyczynić się do udanego życia w społeczeństwie wiedzy. Zakresy wielu spośród tych kompetencji częściowo się pokrywają i są powiązane, aspekty niezbędne w jednej dziedzinie wspierają kompetencje w innej. Dobre opanowanie podstawowych umiejętności językowych, czytania, pisania, liczenia i umiejętności w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (TIK) jest niezbędną podstawą uczenia się; umiejętność uczenia się sprzyja wszelkim innym działaniom kształceniowym. Niektóre zagadnienia mają zastosowanie we wszystkich elementach ram odniesienia: krytyczne myślenie, kreatywność, inicjatywność, rozwiązywanie problemów, ocena ryzyka, podejmowanie decyzji i konstruktywne kierowanie emocjami są istotne we wszystkich ośmiu kompetencjach kluczowych.