Mistrzostwa Świata w piłce nożnej 2006: Berlin przesiada się na rowery
Imprezy masowe jako sposób na promocję polityki przyjaznej rowerom
Prelegenci/autorzy: Kunst, Dr. Friedmann; Saade, Ulrike
Referat wygłoszony na konferencji Velo-city 2007
- Tło: promocja ruchu rowerowego jako cel polityki transportowej
- Szansa i wyzwanie. Mistrzostwa Świata w piłce nożnej 2006
- Wdrożenie: produkty kampanii pro-rowerowej
- Rezultaty: mniej korków dzięki zwiększonemu ruchowi rowerowemu
- Wnioski: ponowne wdrożenie rekomendowane
1. Tło: promocja ruchu rowerowego jako cel polityki transportowej
Obecnie ruch rowerowy w Berlinie stanowi ok. 10% w ruchu miejskim (w modal split - podziale zadań przewozowych). W porównaniu z innymi miastami jest to całkiem sporo, jednakże ciągle daleko od pełnego potencjału jakim dysponuje ruch rowerowy w Berlinie. Dlatego też, już od roku 2003 aktywna promocja rowerów była wyraźnym celem polityki transportowej Senatu Berlina[
1]. Co więcej, Strategia Promocji Roweru[
2] z roku 2004 określa ilościowo ten cel, zakładając iż do roku 2010 udział ruchu rowerowego osiągnie pułap 15% (rys.1). Aby to ambitne założenie mogło zostać zrealizowane, zdefiniowano ok. 40 najważniejszych czynników, takich jak: infrastruktura, oznakowanie i informacja, integracja ze środkami komunikacji zbiorowej, edukacja w zakresie poruszania się po mieście, bezpieczeństwo i kampanie promocyjne, etc. Jednym z zamierzeń tej strategii jest otwarcie dla komunikacji rowerowej nowych grup docelowych, a także różnych „środowisk transportowych”.
Rys. 1 Logo kampanii „Berlin rowerowe miasto”
2. Szansa i wyzwanie. Mistrzostwa Świata w piłce nożnej 2006
Mistrzostwa Świata w piłce nożnej, jakie miały miejsce wczesnym latem 2006 roku stały się doskonałą okazją do realizacji założonych celów. Było to również wielkie wyzwanie dla organizacji transportu - spodziewano się bowiem setek tysięcy kibiców (także z zagranicy) biorących udział w różnych imprezach rozlokowanych w obrębie śródmieścia. Co więcej, ważna arteria komunikacyjna śródmieścia – część ulicy 17 Czerwca (Straße des 17. Juni) musiała zostać zamknięta dla ruchu na potrzeby organizacji wielkiej imprezy masowej, tzw. Mili Fanów (Fan Mile – rys.2). W związku z tym, 30.000 aut przejeżdżających dziennie tą arterią musiało znaleźć alternatywne objazdy. Przed rozpoczęciem MŚ lokalna prasa jednogłośnie wróżyła ogromny chaos komunikacyjny w mieście.
Sytuacja ta wydała się idealna do promocji i reklamy intensywnego używania roweru. Wskazanie roweru jako odpowiedniego środka zdolnego uwolnić miasto od zatorów drogowych było racjonalnym posunięciem. Postąpiono tak głównie w celu zabezpieczenia codziennego popytu komunikacyjnego, lecz także w celu pokrycia zapotrzebowania na mobilność generowanego przez mieszkańców i kibiców w związku z MŚ.
Oprócz nadarzającej się okazji wskazania praktycznych korzyści wynikających z używania roweru, chciano sprawdzić prawdziwość założenia, iż impreza sportowa taka jak MŚ może być także wykorzystana do promocji wizerunku ruchu rowerowego. Dzięki zbieżności idei przyświecających zarówno piłce nożnej jak i ruchowi rowerowemu ("duch sportu, dobry humor, szybkość i efektywność"), można użyć tego skojarzenia do przeniesienia dobrego wizerunku oraz entuzjazmu związanego z futbolem, na ruch rowerowy. Liczono, iż dzięki temu nowe grupy docelowe zostaną pozyskane dla ruchu rowerowego.
Rys. 2 Mapa lokalizacji imprez, część śródmiejska
Konieczność redukcji ruchu samochodowego na drogach na czas MŚ już na wczesnym etapie przygotowań do wydarzenia doprowadziła do podjęcia decyzji o aktywnej promocji komunikacji zbiorowej (także na poziomie krajowym). Potencjał jaki niesie w tym aspekcie ruch rowerowy nie był początkowo zauważany. Niemniej, w Berlinie udało się w pełni zintegrować rowery z kampanią „Berlin się przesiada”, która podówczas była już na zaawansowanym etapie. Podstawy dla podjętych działań dało studium wykonalności zlecone firmie Velokonzept.
3. Wdrożenie: produkty kampanii pro-rowerowej [3]
3.1 Rowerowa Mapa Mistrzostw Świata
Wydano mapę rowerową (rys.3) obejmującą śródmieście Berlina, na której zaznaczono najlepsze trasy rowerowe (pomocne przy codziennych podróżach, jak również przy poruszaniu się pomiędzy imprezami związanymi z MŚ), strzeżone parkingi rowerowe oraz różnorakie informacje dotyczące poruszania się na rowerze po Berlinie.
Rys.3 75.000 egzemplarzy Rowerowej Mapy Mistrzostw Świata zostało rozdanych podczas licznych imprez związanych z mistrzostwami świata w piłce nożnej.
3.2 Pocztówki
Cztery rodzaje humorystycznych kartek pocztowych z historyjkami p.t.: „Mistrzostwa Świata i rower” przyciągało uwagę oraz reklamowało adres internetowy strony kampanii
www.berlin-steigt-um.de. Dystrybucja 51.200 egzemplarzy kartek została zlecona agencji, która rozprowadziła je w lokalach gastronomicznych i miejscach wydarzeń kulturalnych, na dwa tygodnie przed mistrzostwami (rys.4).
Rys. 4 Kartka pocztowa
3.3 Strona www.berlin-steigt-um.de
Pod adresem
www.berlin-steigt-um.de firma Velokonzept stworzyła stronę kampanii „Berlin się przesiada na rowery” (rys. 5).
Rys. 5 Logo kampanii "Berlin się przesiada"
Celem działania było zaistnienie i rozpropagowanie kampanii w sieci. Adres internetowy był reklamowany na pocztówkach, t-shirtach noszonych przez obsługę parkingów strzeżonych, a także za pośrednictwem mediów, które podawały adres strony w licznych artykułach.
Podczas trwania całej kampanii na stronie znajdowały się bieżące informacje o wydarzeniach, komunikaty i gotowe materiały dla prasy, przegląd publikacji prasowych, materiał zdjęciowy z akcji „Berlin się przesiada na rowery”, a także odnośniki do stron partnerów i sponsorów.
Liczba odwiedzających stronę oscylowała w granicach 400 os/dzień, lub 12.000 miesięcznie.
3.4 Darmowe parkingi strzeżone oraz serwis w czterech centralnych punktach MŚ
Lokalizacja
W pobliżu Stadionu Olimpijskiego, a także w trzech pozostałych miejscach masowych imprez związanych z MŚ zlokalizowano darmowe strzeżone parkingi rowerowe, na których można było skorzystać także z bezpłatnego serwisu (rys.6). Parkingi składały się z wysokiej jakości mobilnych stojaków, których ustawienie można było dostosować do różnych lokalizacji. Każdy stojak mógł pomieścić dwa rowery, dodatkowo przy wejściu na każdy parking zainstalowano zamykany kontener na bicykle (locker).
1. Olympic Stadium (424 miejsca parkingowe dla rowerów)
2. Platz der Republik/John-Foster-Dulles-Allee (506 miejsc parkingowych dla rowerów)
3. Großer Stern/Straße des 17. Juni (182 miejsca parkingowe dla rowerów)
4. Kulturforum/Matthäikirchplatz (160 miejsc parkingowych dla rowerów)
Powyższe lokalizacje wybrano pod kątem ich dostępności. Wszystkie znajdowały się w licznie odwiedzanych, centralnych punktach imprez towarzyszących MŚ.
Rys.6a. Parking przy Stadionie Olimpijskim
Rys. 6b Strzeżony parking rowerowy
Sposób funkcjonowania strzeżonego parkingu rowerowego
Strzeżony parking rowerowy działał na zasadzie szatni; rower otrzymywał etykietkę z numerkiem, a jego użytkownik kwit z numerem oddzierany z etykietki (rys.7).
Rys. 7 Bilet parkingowy (fot. M.Beim)
Teren parkingu był ogrodzony, a rower musiał być zabezpieczony własnym zapięciem. Przy odbiorze roweru użytkownik musiał najpierw okazać kwit ochronie parkingu.
Przy wyjściu obsługa zabierała zarówno kwit jak i etykietkę. Dzięki zastosowaniu tej metody możliwe było policzenie klientów oraz oszacowanie użytkowanej pojemności parkingów.
Co więcej, wszystkie rowery na parkingach były ubezpieczone dzięki cross-marketingowi: firma ubezpieczeniowa za darmo ubezpieczyła rowery w zamian za umieszczenie swojej nazwy na kwitach parkingowych.
Niemniej jednak, nie odnotowano żadnego powodu do skorzystania z tej oferty – nie zdarzyła się bowiem żadna kradzież, czy uszkodzenie.
Nadzór
Partnerem odpowiedzialnym za nadzór parkingów oraz przegląd serwisowy był projekt socjalno-edukacyjny. Strażnicy byli rekrutowani spośród uczestników programu p.t.: „Kwalifikacje, Zdolności Językowe, Integracja” (“Qualifizierung, Sprache, Integration” – QSI). W praktyce było to 18 młodych mężczyzn ośmiu narodowości, ze środowisk emigranckich.
Pomimo słabej znajomości języka niemieckiego obsługa parkingów wykonywała swoje obowiązki rzetelnie i z przyjemnością, oceniając swoją pracę jako motywującą i użyteczną. Opinię tą potwierdziły miedzy innymi wyniki badań przeprowadzonych wśród klientów parkingów.
Przegląd serwisowy rowerów
Na terenie parkingów można było skorzystać z darmowych przeglądów serwisowych, które wykonywały osoby przyuczające się do zawodu mechanika rowerowego. Zakres usług obejmował „pierwszą pomoc”, pompowanie kół, ustawianie kierownicy i siodełka, a także porady dotyczące właściwego użytkowania i utrzymania roweru. Oferta ta była pozytywnie odebrana przez użytkowników parkingów.
Oznakowanie
Wyprodukowano i zainstalowano 70 drogowskazów (rys.8) wskazujących drogę do parkingów. W celu uczynienia parkingów bardziej widocznymi zamocowano również do barierek duże banery z napisem „strzeżony parking rowerowy”.
Rys. 8 Oznakowanie dojazdu do parkingów rowerowych
3.5 Prasa i PR
Happening i konferencja prasowa z udziałem pani senator d/s rozwoju miasta Ingeborg Junge-Reyer
Kampanię zainaugurowała konferencja prasowa 10 maja 2006 roku na Placu Poczdamskim. Wydarzenie rozpoczęła pani senator d/s rozwoju miasta Ingeborg Junge-Reyer od prezentacji strzeżonych parkingów rowerowych oraz materiałów reklamowych kampanii.
Rys. 9a Happening na Placu Poczdamskim jako część kampanii informacyjnej
Rys. 9b Porównanie przestrzeni zajmowanej przez rowerzystów i kierowców aut
Rys.9c Dystrybucja map rowerowych wśród kierowców tkwiących w korkach
Podczas spotkania dla prasy odbył się również happening zorganizowany przez Fundację Ochrony Przyrody (Stiftung Naturschutz) - 150 młodych wolontariuszy uczestniczących w programie Woluntarystyczny Rok Ekologiczny (
Freiwilliges Ökologisches Jahr) zademonstrowało jaką przestrzeń zabierają samochody w porównaniu z rowerami. Następnie na rowerach udali się na sześć najbardziej ruchliwych skrzyżowań, gdzie w przeciągu reszty dnia rozdali kierowcom tkwiącym w korkach 10.000 map rowerowych (rys.9).
Centrum Zarządzania Ruchem: wiadomości dla kierowców
Po raz pierwszy w historii dużych imprez w Berlinie
Centrum Zarządzania Ruchem otwarcie i wyraźnie wskazywało na korzyści poruszania się rowerem po mieście oraz informowało w czasie swoich cogodzinnych wiadomościach dla kierowców o czterech dużych parkingach na rowery. Dodatkowo, na witrynie internetowej Centrum Zarządzania Ruchem wyświetlano stronę główną kampanii rowerowej.
Relacje prasowe
Na potrzeby kontaktów z mediami zostały sporządzone gotowe materiały dla prasy, które można było także ściągnąć ze strony. O akcji informowało wiele gazet, stacji radiowych i telewizyjnych. Zdiagnozowany w studium wykonalności potencjał płynący ze współpracy z mediami oraz partnerami projektu został zatem w dużej mierze wykorzystany.
3.6 Partnerzy i sponsorzy
Kampania była wspierana głównie poprzez działania PR oraz reklamę prowadzoną przez partnerów i sponsorów: przedstawicieli mediów i organizacji, instytucje turystyczne oraz gospodarcze, a także przemysł rowerowy; łącznie z dystrybutorami i wypożyczalniami rowerów.
Wkład finansowy sponsorów służył pokryciu kosztów produkcji mapy rowerowej i pocztówek, a także zaprojektowania i uruchomienia strony internetowej. Dzięki temu ok. 20% kosztów całej kampanii zostało pokrytych przez sponsorów.
4. Rezultaty: mniej korków dzięki zwiększonemu ruchowi rowerowemu
Przez sześć tygodni czerwca i lipca 2006 roku Berlin radował się wielkim festiwalem z okazji Mistrzostw Świata w piłce nożnej. Swój udział w sukcesie miały także dogodne warunki ruchu zarówno przed, w trakcie jak i po imprezie. Nerwowo wyczekiwany chaos komunikacyjny nie miał miejsca – zarówno Berlińczycy jak i ich goście
naprawdę się przesiedli. Aby móc oszacować liczbowo wpływ kampanii na modal-split (podział zadań przewozowych) zarówno przed jak i po MŚ przeprowadzono pomiary natężenia ruchu samochodowego i rowerowego w 30 centralnych miejscach.
Uzyskano następujące rezultaty:
udział ruchu rowerowego w centrum
wzrósł o około 25%, natomiast
ruch samochodowy, pomimo napływu dużej ilości kibiców,
zmalał o około 5%. Również operatorzy komunikacji publicznej zanotowali 25% wzrost ilości pasażerów w dni rozgrywek oraz podczas dużych imprez. Wyrażając to w liczbach całkowitych, oznacza to, że podczas MŚ około 35.000 podróży w centrum miasta wykonywanych było za pomocą roweru, czyli około
70.000 więcej niż w normalnie.
Co więcej, w celu zbadania wpływu kampanii na zrównoważony transport przeprowadzono ponowne badania natężenia ruchu w tych samych lokalizacjach
trzy miesiące po zakończeniu MŚ. Analiza danych wskazała
13% wzrost ruchu rowerowego w porównaniu ze stanem sprzed MŚ, zaś w porównaniu do tego samego miesiąca z poprzedniego, 2005 roku, wzrost wynosił 15%.
Przeprowadzono również badania wśród 12.000 użytkowników parkingów rowerowych w celu zebrania ocen prowadzonych usług, a także w celu stworzenia bazy danych przydatnej do oceny innych akcji w przyszłości. W badaniu[
4] wzięło około 560 rowerzystów (rys. 10). Dla tej grupy - osób korzystających z roweru w związku z imprezą („event related bicycle users”) głównym argumentem przemawiającym za wyborem roweru była oszczędność czasu przy poruszaniu się rowerem, a także zaoszczędzenie na czasie spędzonym przy szukaniu miejsca parkingowego na auto (rys. 11). Zdecydowana większość (96%) ankietowanych oceniła strzeżone parkingi jako bardzo przydatne rozwiązanie. Dla 56% respondentów nadzór był decydującym czynnikiem o pozostawieniu roweru na przygotowanych parkingach. Wartym odnotowania jest również fakt, iż około 80% użytkowników byłaby skłonna uiścić opłatę do 1 euro za ochronę parkingu.
Strzeżone parkingi rowerowe były także najważniejszym tematem doniesień prasowych, zarówno lokalnie jak i poza granicami. Można zatem zauważyć, że efekt promocyjny spowodowany przez parkingi znacznie przerósł ich praktyczne zastosowanie.
Rys. 10 Główne środki transportu w życiu codziennym: rower (41,7%), zależy... (24,7%), własny samochód (19,7%), transport zbiorowy (13,7%). Aż 1/5 użutkowników parkingów to codzienni kierowcy.
Rys. 11 Powód użycia roweru: rower szybsz niż auto (32,77%), brak kłopotów z poszukiwaniem miejsca parkingowego (24,64%), brak blokad ulic (17,1%), oszczędność pieniędzy względem auta (16%), inne przyczyny (9,48%).
5. Wnioski: ponowne wdrożenie rekomendowane
Z ogólnego obrazu wydarzenia można wyciągnąć następujące wnioski:
- Udowodniono hipotezę, że duże wydarzenia jak Mistrzostwa Świata w piłce nożnej można w praktyce wykorzystać do promocji ruchu rowerowego. Dlatego też rekomenduje się wykorzystanie tego podejścia przy innych imprezach masowych.
Na bazie tych doświadczeń Berlin wdraża obecnie podobny komponent rowerowy przy przygotowaniach do Mistrzostw Świata w lekkiej atletyce w 2009 roku.
- Kampania wymaga systematycznych przygotowań i dobrej oprawy medialnej w celu zapewnienia sobie widocznej obecności na rynku informacji, zarówno przed jak i w trakcie trwania imprezy. Wdrożenie strzeżonych parkingów udowodniło, iż jest to szczególnie skuteczna metoda w promocji roweru jako użytecznego środka transportu.
Dodatkowo, działanie to poprawiło wizerunek Departamentu Senatu jako innowacyjnego dostawcy usług.
- Kampania rowerowa Mistrzostw Świata w piłce nożnej znacząco przyczyniła się do zabezpieczenia codziennej mobilności w trakcie imprezy - przede wszystkim dzięki rowerom. Niemniej jednak, rower może pełnić znacznie większą rolę w odniesieniu do mobilności w trakcie imprez. Wysoki popyt na duży parking rowerowy przy Stadionie Olimpijskim uzasadnia powiększenie istniejącego tu stałego parkingu, a także tworzenie tymczasowych konstrukcji w trakcie przyszłych imprez masowych w centrum Berlina.
[1] Stadtentwicklungsplan Verkehr Berlin www.stadtentwicklung.berlin.de/verkehr
[Plan Rozwoju Miasta - transport]
[2] Radverkehrsstrategie für Berlin www.stadtentwicklung.berlin.de/verkehr
[Berlińska Strategia Promocji Ruchu Rowerowego]
[3] Abschlussbericht zur Kampagne der Senatsverwaltung für Stadtentwicklung: „Berlin
steigt um – aufs Fahrrad“, Berlin 2006 (unveröffentlicht)
[Raport końcowy z kampanii “Berlin się przesiada na rowery” Departamentu Rozwoju Miasta Senatu Berlina (niepublikowany)]
[4] Bewachtes Fahrradparken in Berlin; H.-J. Becker, Claudia Hiebel, Fachgebiet
Integrierte Verkehrsplanung der TU Berlin (IVP Schriften Nr. 10), Berlin 2006
[Strzeżone parkingi rowerowe w Berlinie]
* * *
Kontakt z prelegentami:
Departament Rozwoju Miasta Senatu Berlina
Am Koellnischen Park 3, D-10179 Berlin, Niemcy
Friedemann.Kunst@SenStadt.Verwalt-Berlin.de
Velokonzept Saade GmbH
Claudiusstr.7 , D-10557 Berlin, Niemcy
saade@velokonzept.de
www.velokonzept.de
Pobież prezentację w pliku (
.pdf ~ 800 KB)
Zobacz też:
Przełożył: Radek Lesisz, Wrocław 2008, w ramach projektu „Transfer doświadczeń: Berlin – Wrocław. Piłkarskie mistrzostwa świata 2006 – piłkarskie mistrzostwa Europy 2012”
